ATLETİZMİN TARİHÇESİ

ATLETİZMİN TARİHÇESİ

Yunanca’ da kavga, mücadele ve savaş anlamına gelen “athlos” kelimesinden gelen 5000 yıllık tarihe sahip atletizm; koşu, atma ve atlama dallarını kapsayan çok yönlü gelişim gerektiren kurallı bir spor dalıdır.

Atletizm sporu yarışma haline dönüşmeden önce yaşamlarını avcılıkla sağlayan insanlar koşma, atma ve atlamayı temel gereksinim olarak kullanmaktaydı. İrlandalılar ve Yunanlılar ilk olarak yarışma düzenleyen medeniyetlerdir.

Eski İngiliz ve İrlanda eserlerinde, İrlanda’ daki atletik yarışmaların yer aldığı Tailteann Oyunları’ nın M.Ö 2000 yıl öncesinde düzenlendiği yazmaktadır. Eski Yunanda da atletizm aynı tarihlere rastlamaktadır. Homeros İlyada’ sında cenaze törenleri sırasında atletizm yarışmalarının düzenlendiğinden bahsedilmektedir.

M.Ö 776 – M.S 393 yılları arasında yapılan antik olimpiyatlarda atletizm müsabakalarının önemli yer tuttuğu görülmektedir. Tam sınırları bilinmemekle birlikte antik olimpiyatları Yunanistan’ da Olimpia’ daki kutsal vadide düzenlenmiş, hiç kesintiye uğramadan 1200 yıldan fazla devam etmiştir. Olimpiyat müsabakalarında en eski rekorların M.Ö 776 da olduğu belirlenmiştir. M.Ö 724’ e kadar olimpiyat oyunlarında sadece bir branşta müsabaka yapılmıştır. Stadia Yarışı adı verilen bu yarışın uzunluğu 192 metre idi. M.Ö 724’ den itibaren Diaulus adı verilen iki Stadia Yarışı, M.Ö 720’ de yaklaşık 24 Stadia’ yı içeren doliçhus yarışı, pentatlon (M.Ö 720), güreş (M.Ö 688) ve pankreation (M.Ö 680) branşları eklenmiştir. Yarışların yapıldığı Stadia’ nın zemini kumla döşeli olup, atletler çıplak ayakla yarışmışlardır.

4. – 12. yüzyıllar arasında antik olimpiyatların yapılmamış olması sebebiyle bu tarihler arasında atletizm hakkında kaydedilmiş bilgi bulunmamaktadır. 12. – 14. yüzyıl arası savaşlarda okçuluğun önem kazanması ve atletizme ters düşmesi sebebiyle krallar atletizmi yasaklamışlardır. 17. yüzyıla gelindiğinde soylular, askerler arasında çeşitli iddialı atma, atlama ve yürüyüş gibi atletizm müsabakaları düzenlenmiştir. Bu müsabakaları 18. yüzyılda hız ve mesafe koşuları takip etmiştir.

Atletizm yarışmaları düzenli olarak ilk kez 1825’ te Londra’ da yapılmıştır. Modern atletizmin başlangıcı İngiltere’ de ilk resmi yarışların yapıldığı 1840 tarihi olarak kabul edilmektedir. 1861 yılında ilk atletizm kulübü İngiltere’ de kurulmuş ve adına da Mincino Lane Athletic Club denmiştir. 1866 yılında ilk şampiyona düzenlenmiş olup; 1877 yılında ise İngiltere ve İrlanda ilk uluslar arası müsabakayı yapmıştır. Sonrasında 1895’ de New York Atletizm Kulübü ve Londra Atletizm Kulübü arasındaki yarışmalarla devam edilmiştir ve yarışmalar Amerika, Kanada, Avustralya ve Avrupa’ ya yayılmıştır.

1896 yılında ilk modern olimpiyatlar yapılmıştır. Modern olimpiyatların başlarında atlama branşları günümüz olimpiyatlarında yapılanlardan farklıydı. Atlayıcılar kilolarla atlarlardı. Bu kiloların ne için kullanıldığı bilinmemekle birlikte tarihçiler kiloların kullanılmasını atlayıcıların sıkı bir şekilde düşüşünü sağlamak için olduğunu belirtmektedir. Disk atıcılarının kullandıkları disk günümüzde kullanılan diskten çok daha ağırdı ve taştan yapılmıştır. cirit ise atma elinin ilk parmağına sırım sarılarak atılırdı. 1896’ da Athens’ de 13 ülkeden 285 sporcu 10 branşta ilk olimpiyat madalyalarını kazanmak için yarışmıştır.

Günümüzde tüm dünyada uygulanan atletizm kuralları 1912 yılında Stockholm Olimpiyat Oyunları yapıldıktan sonra, 17 Temmuz 1912 tarihinde Uluslararası Amatör Atletizm Federasyonu’ nun oluşumu için Stockholm’ da bir kongre yapılmış ve bu tarihi kongre Avustralya, Avusturya, Belçika, Kanada, Şili, Danimarka, Mısır, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, Macaristan, Norveç, Rusya, İsveç, İngiltere ve Amerika Birleşik Devleti olmak üzere toplam 17 ülkenin katılımıyla gerçekleşmiştir. Olimpiyat oyunları uluslar arası yarışmaların gelişimi sebebiyle atletizm için uluslar arası bir yönetim kurumuna acil ihtiyaç vardı. Kural ve tüzüklerin evrensel prensipleri ve tüm dünyada kabul edilebilecek ortak amatör tanımı ile birlikte Dünya ve Olimpiyat Oyunları rekorlarının güvenilir bir şekilde kaydı gerekli hale gelmişti.

Stockholm’ da yapılan bu toplantı inceleme mahiyetinde olmasına rağmen, IAAF kayıtları bunu ilk toplantı olarak kabul etmektedir. IAAF bir yıl sonra Berlin’ de (1913) yapılan Kongrede ilk tüzüğünü kabul etmiş ve ilk üyelik listesinde 34 ülke yer almıştır. J. Sigfrid Edström (İsveç) başkan olarak ve Kristian Hellström fahri sekreter olarak seçilmiştir. Uluslararası yarışmalar için ilk teknik kurallar, 1914 yılında Fransa’ nın Lion kentinde yapılan üçüncü Kongrede yeni fahri sekreter Hilding Kjellman (İsveç) tarafından takdim edilmiş ve üyelere benzer kuralları kendi ülke yarışmalarında kabul edip uygulamaları için anlatılmıştır.

2001 yılında Edmonton’ da yapılan 43, Kongrede – IAAF (Uluslararası Atletizm Federasyonları Birliği) olarak yeniden isimlendirilmiş ve merkezinin (büronun) Monako’ ya taşınması kararı alınmıştır. 2002 yılından itibaren IAAF merekezi Monako’ dan faaliyetlerini sürdürmektedir. Günümüzde IAAF’ a bağlı 210 ülke bulunmaktadır.
alıntı