Anksiyete (Kaygı) bozukluğu nedir, belirtileri ve tedavisi

 

İşaretler, belirtiler ve tedavi

Hepimiz anksiyetenın (kaygının) nasıl hissettirdiğini biliyoruz. Bir sunumdan ya da zorlu bir sınavdan önce kalbiniz hızla atar. Biriyle ilk kez buluşacağınız zaman midenize kramplar girer. Endişelenip aile sorunlarını kafanıza takarsınız ya da patronunuza maaş artışı beklentinizden bahsetmeden önce çok gergin olursunuz. Bunların hepsi doğal tepkilerdir. Ancak; endişe, korku veya anksiyete nöbetleriniz size aşırı gibi görünüyorsa ve bunlar yaşamak istediğiniz hayatı yaşamanıza engel oluyorsa, anksiyete bozukluğu yaşıyor olabilirsiniz.
Neyse ki, anksiyete belirtilerini ve nöbetlerini hızlı bir biçimde azaltan, hayatınızın kontrolünü tekrar elinize almanıza yardımcı olacak pek çok anksiyete bozukluğu tedavisi ve kendi kendinize uygulayabileceğiniz yöntem bulunuyor.

Anksiyete (Kaygı) Bozukluğunu Anlamak

Baskı altındayken ve stresli bir durumla karşılaşıldığında endişelenmek, gerilmek veya korkmak son derece normaldir. Anksiyete vücudun tehlikeye verdiği doğal bir tepkidir. Tehdit altındayken verilen otomatik bir uyarıdır.

Aşırıya kaçmayan anksiyete kötü bir şey değildir. Hatta anksiyete, sürekli dikkatli ve odaklanmış olmanıza yardım edebilir, hareketlerinizi teşvik edebilir, sizi sorunları çözmek için motive edebilir. Ancak sürekli bir anksiyete söz konusuysa ve aşırı anksiyetelıysanız, sorun ilişkilerinize, hareketlerinize ket vurmaya başlar ve işlevsel olmaktan çıkar. İşte bu noktada faydalı anksiyete bölgesinden anksiyete bozukluğuna geçersiniz.

Belirtileriniz Anksiyete (Kaygı) Bozukluğuna İşaret Ediyor Mu?

Eğer aşağıdaki işaretleri ve belirtileri kendinizde de görüyorsanız ve bunlardan kurtulamıyorsanız anksiyete bozukluğu yaşıyor olabilirsiniz.

• Sürekli gergin, endişeli ve aşırı hassas mısınızdır?
• Anksiyetenız iş, okul ya da aile hayatınızda sorunlara yol açıyor mu?
• Anlamsız korkularla başınız dertte ama bundan bir türlü kurtulamıyor musunuz?
• Eğer belirli şeylerin, gerektiği şekilde yapılmaması halinde kötü şeylerin olacağına inanıyor musunuz?
• Her durumu ya da etkinliği anksiyetelanmanıza neden olduğu için kendinizden uzak tutuyor musunuz?
• Ani ve beklenmedik kalp çarpıntısı nöbetleri geçiriyor musunuz?
• Tehlike ve felaketin her köşe bucakta bulunduğuna inanıyor musunuz?

Anksiyete Bozukluğunun İşaret ve Belirtileri

Anksiyete bozukluğu tek tip bir bozukluk değil de birden fazla durumla ilgili olduğu için kişiden kişiye çok büyük farklılıklar gösterir. Bir kişi anlık ve şiddetli bir anksiyete nöbetleri nedeniyle acı çekerken, başka bir kişi ise insan içine karışacağı için penikleyebilir. Başka biri de düşüncelerini yönlendirememe korkusu ya da sürekli olarak kontrolsüz, istenmeyen düşüncelerin aklına gelmesi nedeniyle sorun yaşıyor olabilir. Hatta bazıları da sürekli bir gerilim ve endişe içinde yaşıyor olabilir.
Farklı biçimlerine rağmen, tüm anksiyete bozuklukları ortak bir belirtiyi paylaşmaktadırlar: çoğu insanın yapmayacağı şekilde, sürekli ya da şiddetli korku ve endişe nedeniyle tehdit altında olma hissi.

Anksiyetenın Duygusal Belirtileri

Anlamsız ve aşırı anksiyeteya neden olan öncül belirtilere ek olarak, aşağıdaki duygusal belirtiler de anksiyete bozukluğuna işaret eder.

Evham ya da dehşet hissi Sorunlu konsantrasyon Gerginlik ve ürkeklik hissi En kötüyü öngörme Alınganlık Huzursuzluk Sürekli olumsuz arama hali Zihin durması hissi

Anksiyetenın Fiziksel Belirtileri

Anksiyete bir histen daha fazlasıdır. Vücudun ‘ya savaş ya kaç’ şeklinde bir üretimi olan anksiyetenın, pek çok fiziksel belirtisi vardır. Bu nedenle, anksiyete mağdurları yaşadıkları bozukluğu sık sık başka rahatsızlıklarla karıştırırlar. Kendilerinde anksiyete bozukluğu olduğunu keşfedene kadar pek çok doktora ve hastaneye gidebilirler.

Anksiyetenın Genel Fiziksel Belirtileri Şunları İçerir:

Kalp çarpıntısı Terleme Mide bulantısı ya da baş dönmesi Sık sık idrar çıkarma ya da ishal Nefes darlığı Titreme ve seğirme Kas gerilimi Baş ağrısı Yorgunluk Uyuma zorluğu

Anksiyete Belirtileri ve Depresyon Arasındaki Bağlantı
Anksiyete bozukluğu yaşayan pek çok insan, bazı yönlerden, depresyondan da mustarip olur. Anksiyete ve depresyonun aynı biyolojik eksikliklerden meydana geldiği düşünülmektedir. Bu da, bu iki hastalığın neden sürekli beraber göründüğünü açıklar. Depresyon ve anksiyete birbirlerini daha kötü hale getirdikleri için ikisinin de tedavilerini aramak önemlidir.

Anksiyete Nöbetleri ve Belirtileri

Anksiyete nöbetleri, panik atak diye de bilinir, şiddetli panik ve korku içeren olaylardır. Anksiyete nöbetleri genellikle aniden ve uyarı vermeden gerçekleşir. Bazen asansörde kalmak ya da yapılması gereken önemli bir konuşmayı düşünmek gibi belli tetikleyicileri olur, ama çoğu vakada beklenmedik bir şekilde ortaya çıkar.

Anksiyete Nöbetlerinin Tedavisi
Çoğu vakada, anksiyete nöbetleri tedaviye hemen tepki verir. Panik atak geçirmekten korktuğunuz için belli durumlardan ve yerlerden uzak durmaya çalışsanız da, tedavi, kontrolü hızlı ve etkili bir biçimde tekrar ele almanıza genellikle yardımcı olur.

Genellikle, aşağı yukarı, on dakika sürer. Otuz dakikadan uzun sürdüğü nadir rastlanan bir durumdur. Ama bu kısa sürede yaşanan dehşet çok şiddetli olur ve insanı ölmek üzereymiş ya da kontrolünü tamamen kaybedecekmiş gibi hissettirir. Anksiyete nöbetlerinin fiziksel belirtileri çok korkutucudur. Pek çok insan kalp krizi geçirdiğini sanır. Bir anksiyete nöbetinden sonra, bir başka nöbet geçirmekten, özellikle de yardım alamayacağınız ya da kolayca atlatamayacağınız bir yerde geçirmekten, korkabilirsiniz.

Anksiyete Nöbetlerinin Belirtileri Şunları İçerir:

Karşı konulamayan bir panik artışı Kontrol kaybı ya da delirme hissi Düzensiz kalp atışı veya göğüs sıkışması Bayılacakmış gibi hissetmek Sorunlu solunum veya boğulma hissi Aşırı hızlı ve derin solunum Sıcak basması ya da yüksek ateş Titreme ya da sarsıntı Mide bulantısı ya da sıkışması Soyutlanmışlık hissi ya da gerçekliğin yitimi

Anksiyete Bozukluğu Türleri

Altı temel anksiyete bozukluğu türü ve bunların her birinin de farklı belirtileri vardır: genel anksiyete bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk, panik atak (anksiyete nöbetleri), fobi, post-travmatik stres bozukluğu ve sosyal anksiyete bozukluğu. helpguide.org her anksiyete bozukluğu türü için ayrı ve geniş kapsamlı bir makale sunmaktadır. Daha fazla bilgi için aşağıdaki ilgili bölümleri gözden geçirin.

Genel Anksiyete Bozukluğu

Eğer sürekli endişe ve korku hali dikkatinizi dağıtarak günlük işlerinizi yapmanıza engel oluyorsa veya kötü şeyleri olacağına dair bir hissin sizi hiç terk etmediğini düşünüyorsanız Genel Anksiyete Bozukluğu (GKB) yaşıyor olabilirsiniz. Genel anksiyete bozukluğu olan insanlar, nedenini bile bilmeseler de, neredeyse her zaman anksiyetelı olan, kronik endişeli kişilerdir. Genel Anksiyete Bozukluğuna bağlı anksiyetenın uyuma zorluğu, mide bulantısı, huzursuzluk ve yorgunluk gibi fiziksel belirtileri olur genellikle.

Anksiyete Nöbetleri (Panik Atak)

Panik atak, farklı şeyleri tecrübe ederken yaşananlar gibi, tekrarlanan ve beklenmeyen panik nöbetlerince oluşur. Panik atağa alan korkusu da eşlik edebilir. Bu korku, bir panik atak yaşanması halinde yardım almanın zor olacağı düşünülen yerlere gitmenin korkusudur. Eğer alan korkunuz varsa, alışveriş merkezleri gibi halka açık yerlere gitmekten ya da uçak gibi kapalı alanlara girmekten kaçınırsınız.

Obsesif Kompulsif Bozukluk

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB), durdurulması ya da kontrol edilmesi imkansız gibi görünen, istenmeyen düşünce ya da davranışlar nedeniyle ortaya çıkar. Eğer OKB’niz varsa, fırını kapatmayı unutmak ya da birini üzmüş olmak gibi takıntılarla başınız dertte olabilir. Ayrıca, ellerinizi tekrar tekrar yıkamak zorundaymış gibi hissetmenize neden olan, kontrol edemediğiniz bir baskıdan da muzdarip olabilirsiniz.

Fobi

Fobi; belli bir nesne, etkinlik ya da durumdan kaynaklanan, aslında hemen hemen hiç tehlike arz etmeyen, gerçek dışı ya da abartılmış bir korkudur. Sık rastlanan fobiler yılan, örümcek, uçağa binme veya yükseklik korkusu barındırır. Ağır fobi vakalarında korktuğunuz şeyden kaçınmak için onu olabildiğince uzakta tutmalısınız. Ne yazık ki, kaçınmak fobiyi sadece uzakta tutmaya yarar.

Sosyal Anksiyete Bozukluğu

Eğer kendiniz hakkında olumsuz eleştiriler yapılması veya toplum içinde aşağılanmak sizin için enerjinizi tüketen bir korku halindeyse, sosyal fobi olarak da bilinen sosyal anksiyete bozukluğu yaşıyor olabilirsiniz. Sosyal anksiyete bozukluğu aşırı utangaçlık gibi düşünülebilir. Ağır vakalarda sosyal ortamlardan tamamen soyutlanma görülür. Performans anksiyetesı (daha çok sahne korkusu olarak bilinir), sosyal fobinin en yaygın türüdür.

Post-travmatik Stres Bozukluğu

Post-travmatik stres bozukluğu (PTSB), travmatik veya hayati önem taşıyan bir olay sonrasında ortaya çıkabilen, şiddetli bir anksiyete bozukluğudur. PTSB, nadiren duran bir panik atak olarak da düşünülebilir. Geçmişe ait görüntüler veya kabuslar görmek, dikkatin aşırı artışı, her şeyden korkmak, insanlardan kaçmak ve bir olayı hatırlatan durumlardan kaçınmak PTSB belirtileridir.

Anksiyete, Anksiyete Nöbetleri ve Anksiyete Bozukluklarına Karşı Yapabilecekleriniz

Çok endişeli olan herkesin anksiyete bozukluğu yoktur. Yoğun çalışma saatleri, uyku ya da egzersiz eksikliği, evde ya da işte yaşadığınız baskı veya aşırı kahveden dolayı anksiyetelı olabilirsiniz.
Bunun alt sınırı şudur: eğer yaşam tarzınız sağlıksız ve stresli ise ve anksiyete bozukluğunuz olsa da olmasa da siz anksiyetelı olma eğilimindeyseniz, anksiyete bozukluğu yaşıyorsunuzdur. Bu nedenle, çok fazla endişeleniyorsanız, kendinize ne kadar dikkat ettiğinizi değerlendirmeye zaman ayırın biraz.

• Her gün rahatlamaya ve eğlenmeye zaman ayırıyor musunuz?
• İhtiyaç duyduğunuz duygusal desteği alıyor musunuz?
• Vücudunuza dikkat ediyor musunuz?
• Aşırı derecede sorumluluk mu alıyorsunuz?
• İhtiyaç duyduğunuzda yardım istiyor musunuz?

Eğer gerginlik seviyeniz üst sınırını aştıysa, yaşamınızı tekrar nasıl dengeleyeceğinizi düşünün. Belki bırakabileceğiniz, geri çevirebileceğiniz ya da başkasına aktarabileceğiniz sorumluluklar vardır. Eğer soyutlanmış veya dayanaksız bir haldeyseniz güvenebileceğiniz birini bulun. Endişelerinizi paylaştığınızda onların sizin kadar korkmadıklarını görmek size iyi gelecektir.

Anksiyete Nöbetleri ve Anksiyete Bozukluğuna Karşı Yapabilecekleriniz #1: Olumsuz düşüncelere meydan okuyun

• Endişelerinizi not edin. Üzerinizde bir bloknot bulundurun ya da bir dizüstü bilgisayara, akıllı telefona veya tablet bilgisayara kaydedin endişelerinizi. Anksiyete hissettiğinizde hemen not alın. Not almak düşünmekten daha güçlüdür. Bu sayede olumsuz düşünceleriniz kısa zaman içinde ortadan kalkmaya başlar.
• Endişelenme periyotları oluşturun. Her gün uygulayacağınız 10′ar dakikalık bir ya da iki “endişelenme periyodu” oluşturun. Bu periyotları sadece anksiyeteya ayırabilirsiniz. Endişelenme periyodunuz süresince, onları düzeltmeye çalışmadan sadece olumsuz, anksiyetelandırıcı düşüncelere odaklanın. Ancak günün geri kalanı anksiyetedan uzak geçirilmelidir. Anksiyete verici düşünceler aklınıza geldiğinde onları bir kenara atın ve endişelenme periyodunda değerlendirmek üzere bir kenara bırakın.
• Şüpheyi kabul edin. Ne yazık ki, ters gidebilecek şeyler hakkında endişelenmek hayatı daha öngörülebilir kılmamaktadır. Bu sadece sizi o anda gerçekleşen güzel şeylerden mahrum bırakır. Şüpheyi kabul etmeyi öğrenin ve yaşam sorunları için acil çözümler beklentisinde olmayın.
• Rahatlama tekniklerini uygulayın. Farkındalık meditasyonu, kademeli kas rahatlatma ve derin derin nefes alıp verme gibi rahatlama teknikleri, düzgün çalışıldıklarında anksiyete belirtilerini azaltır ve rahatlık ve duygusal sağlık seviyenizi yükseltir.
• Sağlıklı beslenmeyi alışkanlık haline getirin. Güne kahvaltı ile başlayın ve sık ama küçük öğünlerle devam edin. Uzun süre bir şey yememek kan şekerinizi düşürür. Bu, daha anksiyetelı olmanıza neden olabilir.
• Alkol ve sigarayı azaltın. Bunlar anksiyete azaltmaz, arttırır.
• Düzenli olarak egzersiz yapın. Egzersiz doğal bir stres azaltıcı ve anksiyete düşürücüdür. En yüksek verime ulaşmak için günde en az 30 dakika aerobik egzersizi yapmayı hedefleyin.
• Uyku sürenizi dengeleyin. Uyku eksikliği anksiyetelı düşünce ve hisleri şiddetlendirebilir. Bu nedenle 7-9 saat boyunca sağlıklı bir şekilde uyumaya çalışın.

Anksiyete Nöbetleri ve Anksiyete Bozukluğuna Karşı Yapabilecekleriniz #2: Kendinize özen gösterin

Anksiyete Bozuklukları İçin Ne Zaman Profesyonel Yardım Alınmalıdır

Kendi çabalarınız sonuç vermediğinde ve endişe, korku veya anksiyete nöbetleriniz büyük sıkıntılara neden olacak ve günlük yaşamınızı bozacak kadar şiddetli olduğunda profesyonel yardım almanız gerekmektedir.
Eğer anksiyeteya bağlı fiziksel belirtiler arttıysa, bir sağlık kontrolü yaptırmayı düşünmelisiniz. Doktorunuz, anksiyete bozukluğuna tiroit sorunu, kan şekeri düşüklüğü ya da astım gibi tıbbi hastalıkların neden olup olmadığını kontrol edebilir. İlaçlar ve destekleyiciler anksiyeteya neden olabildiği için, doktorunuz, kullandığınız medikal ve bitkisel ilaçlar, biten ilaç tedavileriniz ve kullandığınız uyuşturucular hakkında bilgi almak da isteyebilir.
Eğer hekiminiz medikal bir sorun tespit ederse, atacağınız bir sonraki adım, anksiyete nöbeti ve anksiyete bozukluğu tedavisinde deneyimli bir terapist ile görüşmektir. Terapist, anksiyete bozukluğunun nedeni ve türünü belirlemek, bir tedavi süreci oluşturmak için sizinle birlikte çalışacaktır.

Anksiyete Bozuklukları İçin Tedavi Seçenekleri

Anksiyete bozuklukları tedaviye oldukça olumlu ve genelde kısa bir süre içinde tepki verir. Hangi tedavi yaklaşımının uygulanacağı, anksiyete bozukluğunun türüne ve şiddetine bağlıdır. Genelde, çoğu rahatsızlık davranışsal terapiyle, ilaç tedavisiyle veya iki yöntemin birleşimi ile tedavi edilir. Bazı zamanlar tamamlayıcı ya da alternatif tedaviler de faydalı olabilmektedir.

Anksiyete Bozukluğu İçin Davranışsal Terapi

Bilişsel-davranışsal terapi ve maruz bırakma terapisi davranışsal terapi türleridir. Bunlar içsel psikolojik çatışmalara ya da geçmişte yaşanmış sorunlara değil davranışlara odaklanır. Anksiyete için davranışsal terapi, genellikle 5-20 haftalık seanslar şeklinde uygulanır.

• Bilişsel-davranışsal terapi davranışlara ek olarak düşüncelere -ya da bilgilere- odaklanır. Anksiyete bozukluğunun tedavisinde kullanılan bilişsel-davranışsal terapi, olumsuz düşünme modellerini ve anksiyetenızı arttıran gerçekdışı inanışları saptamanıza ve bunlara meydan okumanıza yardımcı olur.
• Maruz bırakma terapisi, sizi güvenli ve kontrol altına alınmış çevresel koşullar altında, korkunuzla yüzleştirir. Tekrarlanan maruz bırakma terapileri sayesinde, korktuğunuz nesne veya duruma karşı, zihninizde veya gerçeklikte, müthiş bir kontrol hissi kazanırsınız. Korkunuz ile yüzleşip zarar görmediğinizde, anksiyetenız yavaş yavaş azalır.

Anksiyete Bozuklukları İçin İlaç Tedavi

Benzodiazepinleri ve antidepresanları da içeren, anksiyete bozukluğu tedavisinde kullanılan pek çok ilaç vardır. Ancak en etkili ilaç tedavisi, davranışsal terapi ve kişisel yöntemlerle desteklenendir. İlaç tedavisi bazı durumlarda, anksiyete belirtilerinin şiddetini bir süreliğine azaltıp diğer terapi seçeneklerinin izlenebilmesi için kullanılır.

Anksiyete Tedavisi İlaçları Size Uygun Mu?
Anksiyete tedavisi ilaçları alışkanlık yapabilir ve istenmeyen yan etkilere neden olabilir. Bu yüzden seçeneklerinizi dikkatlice araştırın. Tedavinin faydalarını ve risklerini değerlendirmek oldukça önemlidir. Bu sayede, ilaç tedavisinin size uygun olup olmadığı konusunda doğru bir karar verebilirsiniz.

Etiketler : anksiyete bozukluğu, anksiyete tedavisi, anskiyete belirtileri, depresyon, kaygı bozukluğu