Yaşlılarda Akıl Sağlığı

Yaşlılarda Akıl Sağlığı

Yaşlılarda Akıl Sağlığı

Çalışmalar, yaşlıların bazı akıl ve ruh hastalıkları ve komplikasyonları açısından gençlerden daha fazla risk altında olduklarını ve bu hastalıkların bir çoğunun kesin bir şekilde teşhis ve tedavi edilebildiğini göstermektedir. Ancak bir çok yaşlı, şikayetlerini ve bulgularını hafifletebilecek veya tedavi edebilecek ve daha önceki hayat tarzlarını geri kazandırabilecek bir psikiyatrik tedaviyi talep etmekte isteksiz ve gönülsüz davranmaktadır.

Bir çok insan akıl ve ruh hastalığı olduğunu bilmemekte, anlamamakta veya hatta kabul etmemektedir. Bazı yaşlılar görülen semptomlarından utanmakta veya korkmaktadır ya da bunların yaşlanmanın kaçınılmaz bir parçası olduğuna inanmaktadırlar. Sıklıkla yaşlılar, sevdikleri yakınları veya arkadaşları, hatta doktorları dahi tedavi edilebilir akıl ve ruh hastalıklarının semptomlarını görmekte ve tanımakta başarısız olmaktadırlar.

Akıl ve Ruh Hastalıklarının Çeşitleri

Depresyon

Depresyon, 65 yaş ve üzerindeki insanlarda en sık görülen akıl ve ruh hastalığı olarak kabul edilmektedir. Bir çok araştırmacı depresyonun aslında çok daha sık olduğunu ancak depresyon semptomlarının sıklıkla diğer rahatsızlıkları olan insanlarda da ortaya çıktığını ya da bunama semptomları ile karışabildiğini düşünmektedirler (hastalar kabuklarına çekilirler, bir konu üzerinde konsantre olamazlar ve aklı karışmış görünürler). Bazı uzmanlar, bunama teşhis edilen hastaların yaklaşık yüzde 10'unun aslında tedavi edildiğinde düzelebilecek depresyondan rahatsız olduklarını tahmin etmektedirler.

Bunama (Demans)

Akıl karışıklığı, hafıza kaybı ve yönelim bozukluğu ile karakterize olan demans, yaşlanmanın kaçınılmaz bir parçası değildir. Aslında 65 yaş ve üzeri yaşlıların yalnızca yüzde 10'una yakını bundan muzdariptir. Bu rakamın tahminen yüzde 60'ı demansın bir çeşidi olan ve henüz ne sebebi ne de tedavisi bulunamamış olan Alzheimer hastasıdır.

Alzheimer Hastalığı

Beyin hücrelerinin bir kısmının ölmesine sebep olan Alzheimer hastalığı, beynin hafızayı kontrol eden bir bölümünü tutmaktadır. Hastalık beynin diğer kısımlarına yayılmaya başladığında zihinsel, duygusal ve davranışsal becerilerin büyük bir kısmını etkilemeye başlar. Bir yetişkinin bu hastalığa yakalanması ihtimali yüzde 1 civarındadır ancak bu oran yaş ilerledikçe artmaktadır.

Hastalığın bu derecede yaygın olması nedeniyle bir çok kuruluş, Alzheimer hastaları ve yakınlarına yönelik destekleme grupları, eğitim malzemeleri ve sağlık bilgileri seminerleri düzenlemektedirler. Yine bu tür hastalar için günlük bakımlar veren ve bu hastalığı olan sevdikleri ile yıllar geçiren ve bakım veren hasta yakınlarına destek ve danışmanlık hizmeti sunan kuruluşlar bulunmaktadır.

Demansın diğer % 40'ının sebepleri şunlar olabilir:

• Kronik yüksek tansiyon, damar hastalıkları veya geçirilmiş olan felç komplikasyonları. Sabit bir ilerleme yerine adım adım gelen bir kötüleşme olur. Bu tip demans genellikle damarsal veya çoklu enfarktüs demansı olarak adlandırılır.
  
• Parkinson hastalığı genellikle istemsia ve küçük titremelerle veya istemli hareketlerde sorun çıkması ile başlar. Hastalık ağır veya çok ilerlemişse demans ortaya çıkabilir.
  
• Huntington hastalığı orta yaşlarda başlayan ve kişilik değişimi, zihinsel gerileme, psikoz ve hareket rahatsızlığı semptomları olan genetik bir hastalıktır.
  
• Lewy cismi demansı dejeneratif demansın en sık görülen ikinci sebebidir ve kendi başına ya da Alzheimer hastalığı, Parkinson hastalığı gibi diğer hastalıklarla birlikte görülebilir.
  
• Demansın sıklıkla aynı anda felç, depresyon, Alzheimer hastalığı ve Parkinson hastalığının birlikteliği gibi birden fazla sebebi olmaktadır.

Geri Dönebilen Demanslar

Yaşlılar, demansı taklit eden düzelebilir sorunları olduğunda unutkan, yönelimi bozulmuş ve kafaları karışık olabilirler. Kullanılan ilaçların yan etkileri,birlikte kullanılan ilaçların etkileşimleri ya da fazla dozda alınması, yetersiz bir beslenme ve diğer fiziksel veya zihinsel sorunlar bu semptomların sebebi olabilirler. Bu tip demanslar genellikle teşhis ve tedavi edildikten sonra düzelebilirler. Bir psikiyatristin gerçek bir demans ile bunu taklit eden diğer faktörleri birbirinden ayırabileceği detaylı bir tıbbi muayene gerekmektedir.

İlaç Kullanımları

Yaşlılar diğer yaş gruplarından çok daha fazla ilaç kullanmaktadırlar. Daha yavaş çalışan bir metabolizma ile bu ilaçlar vücutta daha uzun süre kalmakta ve çok kolaylıkla toksik düzeye ulaşabilmektedir. Ayrıca bir çok yaşlı insanın birden fazla ilaç kullanması ve alkollü içecekler tüketmesi nedeniyle de kafa karışıklığı, ruhsal değişiklikler ve diğer demans semptomlarını ortaya çıkaracak ilaç etkileşimleri olma ihtimali yüksektir.

Kötü Beslenme Alışkanlıkları Nedeniyle Oluşan Malnütrisyon

Beyin düzenli bir şekilde uygun besin tedariğine ihtiyaç duymaktadır ve kötü beslenme alışkanlıkları veya sindirim sorunları beynin çalışmasını aksatabilir. Örneğin B -12 vitamin emilimi eksikliğine bağlı bir kan hastalığı olan Pernisiyöz anemi sinirlilik, depresyon ve demansa sebep olabilir. Kanda aşırı şeker düşüklüğü de konfüzyon ve kişilik değişimine yol açabilir. Beslenme alışkanlıklarındaki değişiklik yaşlıların, çok önemli bazı gıdaları beslenme rejimlerinden çıkarmasına neden olacak kadar ağır çiğneme zorlukları yaratan diş hastalıklarından kaynaklanıyor olabilir.

Kalp veya Akciğer Hastalıkları

Beyin düzgün çalışabilmek için aynı zamanda büyük miktarda oksijene de ihtiyaç duymaktadır. Eğer hastalıklı akciğerler kana yeterince oksijen veremezse ya da hastalıklı bir kalp beyne yeterince kan pompalayamazsa, oksijen eksikliği beyni ve davranışları etkileyecektir.

Sürrenal,Tiroid, Hipofiz veya Diğer Salgı Bezleri

Bu salgı bezleri duygu, algılama, hafıza ve düşünce işlevlerini düzenlemektedirler. Eğer düzgün bir şekilde çalışmazlarsa bu zihinsel işlevler etkilenirler.

Yaşlı insanlarda özellikle depresyon olmak üzere bazı psikiyatrik hastalıklar demans semptomlarına sebep olabilirler. Bir çokları için depresyonu tedavi etmek demansın semptomlarını iyileştirecektir ancak depresyon Alzheimer hastalığının ya da damarsal demansın erken bir semptomu olma olasılığı da vardır.

Sonuç

Tüm yaşamı boyunca iyi bir akıl sağlığına sahip olmuş olmak, yaşlanınca ağır bir depresyon, Alzheimer hastalığı, anksiyete bozuklukları ya da diğer zihinsel rahatsızlıklara karşı bağışıklığı garantilemez. Yaşlı bir insanın davranışlarındaki ya da ruh halindeki önemli değişikliklere karşı dikkatli olun. Bu değişiklikler, yardım edilebilecek rahatsızlıkların semptomları olabilir. Yaşlılar, onları üretici ve mutlu bir hayata geri döndürebilecek tıbbi ve psikiyatrik muayenelerden ve tedavilerden korkmamalılardır.
Çare vardır, umut vardır..

http://hulyasoylu.com/default.asp?CatId=240