Kayıtlar
İNGİLTERE MAN ADASI ESİR KAMPLARINDAKİ, TÜRKLER’İN
AKİBETİ!
Birinci Dünya savaşı sırasında birbirileriyle savaşan devletler savaş süresince kendi topraklarında yaşayan düşman devletlerin vatandaşlarını esir olarak alıkoymuşlardır.
Kendi topraklarında bulunan sivilleri ya esir kamlarına göndermişler ya da bu sivillerin ikamet adreslerini alarak sürekli gözlem altında tutmuşlardır. Örneğin İngiltere savaş süresince İngiltere’de bulunan sivil Osmanlıları İngiltere’nin kuzeybatısında bulunan Man adasına ve buradaki kamplara yerleştirmiştir. Buna karşın Osmanlı Devleti, kendi topraklarında bulunan İngiliz vatandaşlarını ikamet ettikleri yerlerde izlemekle yetinmiştir… (Ömer Aymalı)
Man adası esir kampına dönüşüyor
Man Adası, İrlanda denizin de yer alan, İngiltere`ye ait küçük bir ada. Dört bir yanı kiliselerle çevrili olan adanın en gözde yeri, İngilizlerin yazları tatillerini geçirdikleri Knockaloe… 1914`ten sonra, bu yöre farklı bir işleve hizmet etmeye başladı. Birinci Dünya Savaşı, felaketini bütün dünyaya yaymaya başladığında, Man Adası da bundan nasibini aldı. Knockaloe İngilizler`e esir düşen binlerce İttifak grubu askeri için devasa bir esir kampı na dönüştürüldü…
Esirlerin arasında 115 Türk askeri var
Savaşın daha ilk yılı sona ermeden, 200 kişiden oluşan ilk esir kafilesi kampa getirildi. Esirlerin 115`ini Türkler, geri kalanlarını ise Alman ve Avusturya askerleri oluşturuyordu. Savaşın ilerleyen yıllarında, kamptaki esir sayısı 28.000`e ulaşacaktı…
Man Adası`na getirilen 115 Türk esirin hangi cephede İngilizler`e esir düştüğü ve adaya nereden getirildikleri konusu hala aydınlatılamadı. Adaya getirilen Türk esirlerin 14`ü, adanın doğu kıyısındaki Douglas`a, 101`i ise batı kıyısındaki Knockaloe esir kamplarına yerleştirildiler.
Kampta yaşam şartları oldukça zordu
Psikolojik yıkım bir yana, kampın fiziki koşulları, yaşamı katlanılmaz bir hale getiriyordu. 1915`te kampı gezen Amerikan elçiliği görevlileri, esir kulübelerinin su geçirmez olmadığını, içeriye giren yağmur sularından dolayı esirlerin giysi ve diğer eşyalarının küflendiğini gördüler. Esirlerin nefes almak için kullandıkları kamp alanının da yağmur sularıyla bataklığa dönüştüğüne tanık oldular…
Savaşın sona ermesiyle kamptaki mahkumlar da tahliye edilmeye başlandı
11 Kasım 1915`de kampta 24 bin 250 kişi vardı. Bunların küçük bir bölümü İngiltere`de oturma izni alabilmişti. Diğerlerini doğdukları topraklara göndermekse, neredeyse bir yıl sürdü…
İkinci Dünya Savaşı`ndan sonra Almanya, Man Adası da dahil olmak üzere Britanya ve adalarında dağınık halde bulunan Alman savaş mezarlarını tek bir anıt mezarda toplamak için çalışmalara başladı. Ağustos 1962`de bu mezarlar, İngiltere`deki Cannock Chose`deki Alman Anıt Mezarlığı`na taşındı. Geride, yani St. Patrick Kilisesi`nin bahçesinde, yedi Türk askerinin ve Yahudi inancına göre orada kalmaları ailelerince istenen Yahudi asıllı iki Alman askerinin mezarları kaldı.
Kilise bahçesinde 7 Türk`e ait toplu mezar
Birisi boş bırakılan iki sıra mezardan oluşan kare şeklinde bir mezardı. Bü yük beyaz bir mezar taşı, Türk toplu mezarlığını temsil ediyor du. Üzerinde ay-yıldızla çevrilibu mezar taşında,
7 Türk askerinin adı ve ölüm tarihi yazılıydı:
`Ramazan Mehmet- 17 Kasım 1916`,
`Hüseyin Halit İbrahim- 16 Şubat 1917`,
`Hüseyin Ali- 20 Nisan 1917`,
`Hasan Derviş- 18 Mayıs 1917`,
`Mehmet Ali- 17 Eylül 1917` ,
’Kalan Yeğen- 9 Nisan 1918`,
`Ahmet Hasan- 15 Temmuz 1918`.
Türkiye 1972 yılında mezarlığa şehitlik stütüsü aldı
1972 yılında, Türkiye`nin Londra Büyükelçiliği ve İngiliz Savaş Mezarları Komisyonu arasında, St. Patrick Kilisesi`nin bahçesindeki Türk mezarlarının yeniden tanzim edilmesi ve mezarlığın sürekli bakımı için ortak bir çalışma başlatıldı. Bu çalışma sonucunda, Türk mezarlarının başında dikili olan mezar taşı kaldırıldı; her mezar için ayrı mezar taşları dikildi. Mezarlık, direk ve zincirlerle kordon altına alındı. Türk Milli Savunma Bakanlığı İnşaat ve Emlak Dairesi Başkanlığı`nca 264 sterlin ödenek sağlanarak, mezarlık şehitlik statüsüne alındı…
Geride kalan 108 Türk esiri?.. Onlara ne oldu?
Onlar, Knockaloe Esir Kampı`na getirildiklerinde 115 kişiydiler. İçlerinden önce Ramazan Mehmet yaşamını yitirdi; tarih, 17 Kasım 1916 idi. Bir başka ifadeyle, ölüm tarihi bilinen ilk kişi Ramazan Mehmet`ti. Mezar taşlarında yedisinin adı geçiyor. Ya diğerleri… Geri kalan 108 Türk esiri, onlara ne oldu? Vatanlarından binlerce kilometre uzakta, tanımadıkları topraklarda, arkalarında, yaşadıklarına dair küçük bir iz dahi bırakmadan çekip gittiler ya da götürüldüler. Bu soruların hiçbirinin yanıtı yok ve de olmayacak!..
alıntı
Birinci Dünya savaşı sırasında birbirileriyle savaşan devletler savaş süresince kendi topraklarında yaşayan düşman devletlerin vatandaşlarını esir olarak alıkoymuşlardır.
Kendi topraklarında bulunan sivilleri ya esir kamlarına göndermişler ya da bu sivillerin ikamet adreslerini alarak sürekli gözlem altında tutmuşlardır. Örneğin İngiltere savaş süresince İngiltere’de bulunan sivil Osmanlıları İngiltere’nin kuzeybatısında bulunan Man adasına ve buradaki kamplara yerleştirmiştir. Buna karşın Osmanlı Devleti, kendi topraklarında bulunan İngiliz vatandaşlarını ikamet ettikleri yerlerde izlemekle yetinmiştir… (Ömer Aymalı)
Man adası esir kampına dönüşüyor
Man Adası, İrlanda denizin de yer alan, İngiltere`ye ait küçük bir ada. Dört bir yanı kiliselerle çevrili olan adanın en gözde yeri, İngilizlerin yazları tatillerini geçirdikleri Knockaloe… 1914`ten sonra, bu yöre farklı bir işleve hizmet etmeye başladı. Birinci Dünya Savaşı, felaketini bütün dünyaya yaymaya başladığında, Man Adası da bundan nasibini aldı. Knockaloe İngilizler`e esir düşen binlerce İttifak grubu askeri için devasa bir esir kampı na dönüştürüldü…
Esirlerin arasında 115 Türk askeri var
Savaşın daha ilk yılı sona ermeden, 200 kişiden oluşan ilk esir kafilesi kampa getirildi. Esirlerin 115`ini Türkler, geri kalanlarını ise Alman ve Avusturya askerleri oluşturuyordu. Savaşın ilerleyen yıllarında, kamptaki esir sayısı 28.000`e ulaşacaktı…
Man Adası`na getirilen 115 Türk esirin hangi cephede İngilizler`e esir düştüğü ve adaya nereden getirildikleri konusu hala aydınlatılamadı. Adaya getirilen Türk esirlerin 14`ü, adanın doğu kıyısındaki Douglas`a, 101`i ise batı kıyısındaki Knockaloe esir kamplarına yerleştirildiler.
Kampta yaşam şartları oldukça zordu
Psikolojik yıkım bir yana, kampın fiziki koşulları, yaşamı katlanılmaz bir hale getiriyordu. 1915`te kampı gezen Amerikan elçiliği görevlileri, esir kulübelerinin su geçirmez olmadığını, içeriye giren yağmur sularından dolayı esirlerin giysi ve diğer eşyalarının küflendiğini gördüler. Esirlerin nefes almak için kullandıkları kamp alanının da yağmur sularıyla bataklığa dönüştüğüne tanık oldular…
Savaşın sona ermesiyle kamptaki mahkumlar da tahliye edilmeye başlandı
11 Kasım 1915`de kampta 24 bin 250 kişi vardı. Bunların küçük bir bölümü İngiltere`de oturma izni alabilmişti. Diğerlerini doğdukları topraklara göndermekse, neredeyse bir yıl sürdü…
İkinci Dünya Savaşı`ndan sonra Almanya, Man Adası da dahil olmak üzere Britanya ve adalarında dağınık halde bulunan Alman savaş mezarlarını tek bir anıt mezarda toplamak için çalışmalara başladı. Ağustos 1962`de bu mezarlar, İngiltere`deki Cannock Chose`deki Alman Anıt Mezarlığı`na taşındı. Geride, yani St. Patrick Kilisesi`nin bahçesinde, yedi Türk askerinin ve Yahudi inancına göre orada kalmaları ailelerince istenen Yahudi asıllı iki Alman askerinin mezarları kaldı.
Kilise bahçesinde 7 Türk`e ait toplu mezar
Birisi boş bırakılan iki sıra mezardan oluşan kare şeklinde bir mezardı. Bü yük beyaz bir mezar taşı, Türk toplu mezarlığını temsil ediyor du. Üzerinde ay-yıldızla çevrilibu mezar taşında,
7 Türk askerinin adı ve ölüm tarihi yazılıydı:
`Ramazan Mehmet- 17 Kasım 1916`,
`Hüseyin Halit İbrahim- 16 Şubat 1917`,
`Hüseyin Ali- 20 Nisan 1917`,
`Hasan Derviş- 18 Mayıs 1917`,
`Mehmet Ali- 17 Eylül 1917` ,
’Kalan Yeğen- 9 Nisan 1918`,
`Ahmet Hasan- 15 Temmuz 1918`.
Türkiye 1972 yılında mezarlığa şehitlik stütüsü aldı
1972 yılında, Türkiye`nin Londra Büyükelçiliği ve İngiliz Savaş Mezarları Komisyonu arasında, St. Patrick Kilisesi`nin bahçesindeki Türk mezarlarının yeniden tanzim edilmesi ve mezarlığın sürekli bakımı için ortak bir çalışma başlatıldı. Bu çalışma sonucunda, Türk mezarlarının başında dikili olan mezar taşı kaldırıldı; her mezar için ayrı mezar taşları dikildi. Mezarlık, direk ve zincirlerle kordon altına alındı. Türk Milli Savunma Bakanlığı İnşaat ve Emlak Dairesi Başkanlığı`nca 264 sterlin ödenek sağlanarak, mezarlık şehitlik statüsüne alındı…
Geride kalan 108 Türk esiri?.. Onlara ne oldu?
Onlar, Knockaloe Esir Kampı`na getirildiklerinde 115 kişiydiler. İçlerinden önce Ramazan Mehmet yaşamını yitirdi; tarih, 17 Kasım 1916 idi. Bir başka ifadeyle, ölüm tarihi bilinen ilk kişi Ramazan Mehmet`ti. Mezar taşlarında yedisinin adı geçiyor. Ya diğerleri… Geri kalan 108 Türk esiri, onlara ne oldu? Vatanlarından binlerce kilometre uzakta, tanımadıkları topraklarda, arkalarında, yaşadıklarına dair küçük bir iz dahi bırakmadan çekip gittiler ya da götürüldüler. Bu soruların hiçbirinin yanıtı yok ve de olmayacak!..
bende buna yanıt arıyorum, dedemin abisi mehmet yemen cepesinde ingilizlere esir düşmüş, ingiltereye götürmüşler 30 yıl çalıştırmışlar ve daha sonra serbest bırakmışlar. isteyen memleketine dönebilir diye. dedemin abisi Mehmet memlekete dönmemiş orada evlenmiş çocukları olmuş orada kalmış. biz bu hikayeyi orada dedemin abisi mehmetle beraber esir edilen karamanlı birinin zamanında otel olarak kullanılan kervansarayın bizim köylü olan hizmetçisi anlatmış. iz sürmeye çalışıyorum. araştırmalarınız için size teşekkür ederim.
YanıtlaSil