Roma Rakamları ve Yazılışları

Roma Rakamları ve Yazılışları
Romalılar, Eski Mısırlıların yıllarca önce yaptıkları gibi, önceleri bazı sembolleri tekrarlayarak sayıları tasarladılar.
Başlangıçta değişik bazı sembol ve harfleri, rakam olarak kullanmışlardır. Bu rakamları, ilk olarak Romalılar kullandıkları için, aritmetikte Roma Rakamları ya da Romen Rakamları olarak adlandırılırlar.

Kaynaklar, Roma rakamlarının bir elin parmaklarından esinlenerek ortaya konduğunu belirtir. Romalılar, bugün kullandığımız l, 2, 3, 4 rakamları yerine I, II, III, IV sembollerini ve 5′i belirtmek için de, V şeklinde bir el işaretini sembol olarak kullandılar. 10′u belirtmek için de V sembolünü, değişik biçimde iki kez kullanarak X sembolünü elde ettiler. (Çaprazlanmış iki düşey çizgi.) Diğer rakamları da alfabelerindeki harflerden aldılar.

SIFIR OLMAYIŞI ve 4 İŞLEM YAPILAMAMASI
Dikkat edilirse ROMA RAKAMLARIN da SIFIR-0-yoktur! Dolayısıyla sıfır olmadığı için Roma Rakamları dört işlem yapmak imkansızdır. Medeniyet kıyaslamasında Romalılar ve şimdiki devamı Avrupalı torunlarının kendilerinin üstün görmesi yada taslaması yersizdir. Sıfırın MÖ 250 yıllarında Orta Amerika’da yaşayan Maya kabilesinde kullanıldığına dair kanıtlar vardır. MS 800 civarında ise Hintliler sıfıra benzer bir sembol kullanmışlardır. Hindistan’dan yayılan sıfır, MS 1400 yıllarında Avrupa’da da benimsenmiş ve kullanılmıştır. Sıfır sözcüğü büyük olasılıkla Arapça sifr sözcüğünden türemiştir. Sifr ise Hintçe’de boş anlamına gelen sunya sözcüğünün tercümesidir.

Romalılar sayıları belirtmek için, 7 ayrı harfi rakam olarak kullanmışlardır. Aşağıdaki tabloda, Roma rakamları gösterilmiştir.

Romen rakamları ile
I,
V,U
X
L
C
D
M

Latin Rakamları ile
1
5
10
50
100
500
1000

Örnek:
MCMLXXXIV = 1000 + 900 + 50 + 30 + 4 = 1984
Roma sayma düzeni, sadece toplama ve çıkarma işlemine dayanmaktadır. Sıfır ve basamak sistemi (kavramı) yoktur. Bu nedenle, toplama ve çıkarma dışındaki aritmetik işlemleri yapmaya elverişli değildir.
CLXXIV
-
XXVIII
=
CXLVI
174
-
28
=
146

Çıkarma yöntemiyle yazım
4, 9, 40, 90, 400 ve 900 sayılarının modern zamanlarda daha sık kullanılan, küçük değerli sembollerin büyük değerli sembollerin soluna yazıldığında değerlerinin çıkarılmasına dayanan, farklı yazılış şekilleri vardır:

Romen rakamları ile
IV
IX
XL
XC
CD
CM

Hint-Arap rakamları ile
4
9
40
90
400
900

Yukarıdaki örnekteki gibi Roma rakamları ile 1984 sayısı, MCMLXXXIV olarak yazılır.
Not: Roma rakamları en fazla 3 kez yanyana yazılabilir. Bu şekilde 30 sayısı, XXX olarak yazılır.Ayrıca dikkat ederseniz ki sayıları kullanırken de çıkarma işlemi kullanılmıştır.Örnek: D – C = CD 500 – 100 = 400

Roma Rakamları
Romalılar, sayıları yazmakta bir takım harfler kullanırlardı.
I=1
V=5
X=10
L=50
C=100
D=500
M=1000

Bugün de zaman zaman kullanılan bu harfler, yan yana getirilerek daha büyük sayılar oluşturulabilir. Mesala “35″,”XXXV” şeklinde yazılır.

Bu sayılar yazılırken bazı uyulması gereken kurallarda vardır.

1- Bir harf, en fazla üç defa yan yana yazılabilir.

2- Bir harfin sağına, kendisinden daha küçük değerli bir harf gelirse, toplanarak okunur. XII=11 , DCX=610 , LXXVII= 77 gibi.

3-Sol tarafa yazıldığında ise çıkarılır. XC=90, IL=49, CD=400 gibi. Sadece bir harf yazılabilir.

4- Hem sağa, hem de sola daha küçük değerli harfler yazılarak farklı rakamlar yazılabilir. CMLI=951, XLVII=47, CDLV=455 gibi.

5- Roma rakamı ile yazılabilecek en büyük ve en uzun sayı “3888″ dir.(MMMDCCCLXXXVIII)

6- Çok sık olmamakla beraber daha büyük sayılara ihtiyaç hissettiklerinde harflerin değerini “1000″ kat arttırmak için üzerlerine çizgi çizmişlerdir.

üzerine ben çizgi koyamadım ama üzerinde çizgi varmış gibi düşünürseniz;

V=5000
X=10000
L=50000
C=100000
D=500000
M=1000000

Dört işlem yapma zorluğu sebebi ile günümüzde fazla kullanılmamaktadır. Bazı usuller geliştirilse de çok büyük sayılara sıra gelince yetersiz kalmaktadır. Ancak yine de bazı kitap sayfalarını numaralandırma, madde işaretleri, saatler gibi kullanım alanları vardır.Roma Rakamları ve Yazılışları

Romalılar, Eski Mısırlıların yıllarca önce yaptıkları gibi, önceleri bazı sembolleri tekrarlayarak sayıları tasarladılar.
Başlangıçta değişik bazı sembol ve harfleri, rakam olarak kullanmışlardır. Bu rakamları, ilk olarak Romalılar kullandıkları için, aritmetikte Roma Rakamları ya da Romen Rakamları olarak adlandırılırlar.

Kaynaklar, Roma rakamlarının bir elin parmaklarından esinlenerek ortaya konduğunu belirtir. Romalılar, bugün kullandığımız l, 2, 3, 4 rakamları yerine I, II, III, IV sembollerini ve 5′i belirtmek için de, V şeklinde bir el işaretini sembol olarak kullandılar. 10′u belirtmek için de V sembolünü, değişik biçimde iki kez kullanarak X sembolünü elde ettiler. (Çaprazlanmış iki düşey çizgi.) Diğer rakamları da alfabelerindeki harflerden aldılar.

SIFIR OLMAYIŞI ve 4 İŞLEM YAPILAMAMASI
Dikkat edilirse ROMA RAKAMLARIN da SIFIR-0-yoktur! Dolayısıyla sıfır olmadığı için Roma Rakamları dört işlem yapmak imkansızdır. Medeniyet kıyaslamasında Romalılar ve şimdiki devamı Avrupalı torunlarının kendilerinin üstün görmesi yada taslaması yersizdir. Sıfırın MÖ 250 yıllarında Orta Amerika’da yaşayan Maya kabilesinde kullanıldığına dair kanıtlar vardır. MS 800 civarında ise Hintliler sıfıra benzer bir sembol kullanmışlardır. Hindistan’dan yayılan sıfır, MS 1400 yıllarında Avrupa’da da benimsenmiş ve kullanılmıştır. Sıfır sözcüğü büyük olasılıkla Arapça sifr sözcüğünden türemiştir. Sifr ise Hintçe’de boş anlamına gelen sunya sözcüğünün tercümesidir.

Romalılar sayıları belirtmek için, 7 ayrı harfi rakam olarak kullanmışlardır. Aşağıdaki tabloda, Roma rakamları gösterilmiştir.

Romen rakamları ile
I,
V,U
X
L
C
D
M

Latin Rakamları ile
1
5
10
50
100
500
1000

Örnek:
MCMLXXXIV = 1000 + 900 + 50 + 30 + 4 = 1984
Roma sayma düzeni, sadece toplama ve çıkarma işlemine dayanmaktadır. Sıfır ve basamak sistemi (kavramı) yoktur. Bu nedenle, toplama ve çıkarma dışındaki aritmetik işlemleri yapmaya elverişli değildir.
CLXXIV
-
XXVIII
=
CXLVI
174
-
28
=
146

Çıkarma yöntemiyle yazım
4, 9, 40, 90, 400 ve 900 sayılarının modern zamanlarda daha sık kullanılan, küçük değerli sembollerin büyük değerli sembollerin soluna yazıldığında değerlerinin çıkarılmasına dayanan, farklı yazılış şekilleri vardır:

Romen rakamları ile
IV
IX
XL
XC
CD
CM

Hint-Arap rakamları ile
4
9
40
90
400
900

Yukarıdaki örnekteki gibi Roma rakamları ile 1984 sayısı, MCMLXXXIV olarak yazılır.
Not: Roma rakamları en fazla 3 kez yanyana yazılabilir. Bu şekilde 30 sayısı, XXX olarak yazılır.Ayrıca dikkat ederseniz ki sayıları kullanırken de çıkarma işlemi kullanılmıştır.Örnek: D – C = CD 500 – 100 = 400

Roma Rakamları
Romalılar, sayıları yazmakta bir takım harfler kullanırlardı.
I=1
V=5
X=10
L=50
C=100
D=500
M=1000

Bugün de zaman zaman kullanılan bu harfler, yan yana getirilerek daha büyük sayılar oluşturulabilir. Mesala “35″,”XXXV” şeklinde yazılır.

Bu sayılar yazılırken bazı uyulması gereken kurallarda vardır.

1- Bir harf, en fazla üç defa yan yana yazılabilir.

2- Bir harfin sağına, kendisinden daha küçük değerli bir harf gelirse, toplanarak okunur. XII=11 , DCX=610 , LXXVII= 77 gibi.

3-Sol tarafa yazıldığında ise çıkarılır. XC=90, IL=49, CD=400 gibi. Sadece bir harf yazılabilir.

4- Hem sağa, hem de sola daha küçük değerli harfler yazılarak farklı rakamlar yazılabilir. CMLI=951, XLVII=47, CDLV=455 gibi.

5- Roma rakamı ile yazılabilecek en büyük ve en uzun sayı “3888″ dir.(MMMDCCCLXXXVIII)

6- Çok sık olmamakla beraber daha büyük sayılara ihtiyaç hissettiklerinde harflerin değerini “1000″ kat arttırmak için üzerlerine çizgi çizmişlerdir.

üzerine ben çizgi koyamadım ama üzerinde çizgi varmış gibi düşünürseniz;

V=5000
X=10000
L=50000
C=100000
D=500000
M=1000000

Dört işlem yapma zorluğu sebebi ile günümüzde fazla kullanılmamaktadır. Bazı usuller geliştirilse de çok büyük sayılara sıra gelince yetersiz kalmaktadır. Ancak yine de bazı kitap sayfalarını numaralandırma, madde işaretleri, saatler gibi kullanım alanları vardır.

http://www.hakkinda-bilgi-nedir.com/roma-rakamlari-ve-yazilislari-nedir+roma-rakamlari-ve-yazilislari-hakkinda-bilgi